Ürünler satılırken birçok pazarlama tekniğine başvurulur. Bu teknikler tüketicinin eğilimlerine göre düzenlenir. Hiçbir tüketici pazarlama tekniklerine karşı tamamen dirençli değildir.
Pazarlama hayatımızın birçok alanına girmiş durumda. Tüketici günlük hayatta karşılaştığı birçok pazarlama tekniğini fark etmeyebilir. Markaların olmadığı, ambalajlarda farklı renklerin, isimlerin çekici deyimlerin olmadığı bir dünya düşünmek zor.
Firmalar ürünleri ve reklamları günlük hayatın içine yerleştirir. Ürünler, tüketicinin kim olduğuna, nerede olduğuna ve yılın hangi zamanında olduğuna göre düzenlenir. İndirimlerden tutun da reklam kampanyalarına kadar her şey planlanmıştır.
SOSYOEKONOMİK DURUM VE PSİKOLOJİNİN ÖNEMİ
Ürünler tüketicilerin sosyoekonomik durumu ve davranışına özel hazırlanır. Bunun yanında reklamlar da destekleyici bir görev izler. Firmalar tüketiciyi kendi ürününü almaya itmeyi amaçlar. Başarılı bir pazarlama kampanyası, tüketiciyi ihtiyacı olmayan bir ürünü almaya bile itebilir.
İnsanların sosyoekonomik durumu, birçok davranışını açıklayabilir. Gelir, yoksulluk, sosyal sınıf, yaşam kalitesi, servet, yaşam pahalılığı, suç oranları, işsizlik gibi etkenler incelenerek, tüketicinin nasıl ürünlere yönelebileceği tespit edilebilir. Firmalar hedef kitle belirleyerek belli sosyoekonomik duruma sahip tüketicilere yönelik ürünler çıkarıp onlara uygun pazarlama kampanyaları uygular.
Psikoloji, insan davranışını nelerin etkilediğini detaylıca araştırmıştır. İnsan, bir davranışı yapmadan önce farklı hisler, düşünceler ve isteklerini gözden geçirir. İhtiyacına, arzularına ve dışarıdan nasıl görüleceğine dayanarak hareket edebilir. Psikoloji biliminin temellerine dayanarak tüketicinin ürünler ile ilgili nasıl karar vereceği araştırılabilir.
TÜKETİCİ NELERE ÖNEM VERİR
Tüketici bir ürün alırken sadece elindeki paraya ve alacağı ürünün özelliklerine bakmaz. Mantığı dışında hislerine göre de hareket eder. Ürünler bu hislere göre de tasarlanır.
Tüketici alışveriş yaparken fark etmeden aklında birçok kıyas yapar. Ürünün kalitesi, miktarı, fiyatı, markası ve ambalajı tüketicide farklı izlenimler oluşturur. Tüketici toplumsal kurallar, sosyal ilişkileri, sağlığı, alacağı zevk gibi birçok etkiyi gözden geçirir.
Firmalar tüketicinin eğilimlerini detaylıca araştırır. Tüketicinin neye ne zaman ihtiyacı olacağını bilir, hangi tüketiciye nasıl reklam yapacağını, ürünü nasıl tasarlayacağını da bilir. Ürün rafa gelmeden satılmıştır bile aslında.
Bir büyükşehrin yüksek gelirli bir mahallesinde serbest gezen tavuk yumurtası çok satarken köyde satmayabilir. Yeni sezon mayo reklamı, insanlar yaz tatilini düşünürken geliverir. Dini değerlere önem veren bir birey için sucuktaki helal damgası önemlidir.
TÜKETİCİ NE YAPABİLİR
Bir hareketin parçası olmak adına alınıp bir hafta giyilip kenara atılan kıyafetler, parlak ambalajlara yenik düşülüp alınan şekerler ve daha birçoğu. Sosyal medya ile reklamlar hayatımızın her anına iyice yerleşmiş durumda. Tüketiciye özel algı oluşturulmayan bir an bulmamak zor. Görünürde reklam olmayan trendlerle ve ‘influencer’ videolarıyla aşırı tüketim iyice artmış durumda.
Tüketici hisleri, korkuları ve inançlarıyla; kendilerine özel pazarlama kampanyaları kullanılarak adeta kandırılıyor. Kandırılma, bilgi asimetrik olduğunda olur. Kandıran taraf daha fazla bilgiye sahipken, kandırılan taraf bunun farkında değildir. Günlük hayat ürün satımı için algı operasyonları ve yönlendirmelerle dolu.
Ancak tüketicinin de elinde bir koz var: bilinçli tüketim. Bilgi orantısızlığı, ile bilgi edinerek mücadele edilir. Tüketici ne ile karşı olduğunu bilip kendini ona göre konumlandırırsa pazarlama teknikleri ve gereksiz tüketim tuzaklarına düşmez.
Firmalar günümüzde ciddi veriler edinerek tüketiciler hakkında kapsamlı bilgilere sahip oluyorlar. İhtiyaca göre alışveriş yapmak, etiketleri okumak, ürünün ne kadar indirimli olduğuna değil fiyatına bakmak, gramları kontrol etmek gibi davranışlarla tüketici kendisini koruyabilir. Tüketicinin bu hareketleri izlemesi pazarlama tekniklerini de daha etkisiz kılabilir.
Sonuç olarak, pazarlama teknikleri tüketiciye özel hazırlanır. Tüketici kendisini korumak için bilinçli tüketim prensipleriyle hareket ederse bu pazarlama tekniklerine karşı daha dirençli hale gelir. Bilinçli tüketicinin yaygın olduğu toplumda firmalar ucuz hilelere başvurmaz, kaliteli ve ucuz ürünler oluşturmak için rekabet eder.
Ardıç Üçyıldız
